_ روزشمار ایرانی معنادار _ رخدادهای مهم ایران و جهان _
بیستم خردادماه به خاطر شمار چشمگیر زادگان و مردگان نامدارش در قلمرو ایران‌زمین اهمیت دارد. مهم‌تر از همه آن‌که اسکندر مقدونی که خود را آخرین شاهنشاه هخامنشی می‌دانست در ۳۲۳ پیش از میلاد در چنین روزی قالب تهی کرد. در ۱۳۳ خورشیدی ابوالعباس سفاح، اولین خلیفه‌ی عباسی، درگذشت و در سال ۵۰۳ حسن صباح فوت کرد. روز دوشنبه بیستم خرداد ۵۷۵ هم محمد بن علی واسطی معروف به ابن معلم شاعر مسلمان فوت کرد. در دوران معاصرمان هم محمدحسن علامه الهی طباطبایی (۱۳۴۷) و لیلا پهلوی (۱۳۸۰) در چنین روزی درگذشته‌اند. ایرانیان زاده‌شده در این روز نیز برجستگی‌ای دارند. ابوالوفا بوزجانی منجم و دانشمند بزرگ (۳۱۹) و فخرالدین عراقی شاعر نامدار (۵۹۲) در این روز زاده شده‌اند.
بیستم خرداد با طیفی وسیع از رخدادهای سیاسی و اجتماعی مصادف است. در ۱۲۹۵ حسین بن علی شریف مکه با تحریک انگلستان شورش اعراب بر ضد عثمانی را آغاز کرد و این مقدمه‌ی تأسیس کشورهای عربی امروزین بود. یک سال بعد در ۱۲۹۶ ملک‌الشعرای بهار انتشار روزنامه‌ی نوبهار را از سر گرفت که از جراید مهم و نقش‌آفرین در جریان مشروطه بود. در ۱۲۹۷ سپاهيان عثماني به بهانه‌ی حمایت از مسلمانان وارد خوي و سلماس شدند و به کشتار اهالی آشوري این شهرها و غارت اموالشان دست گشودند. در ۱۳۰۰ به دستور سلطان احمدشاه سیدجواد ظهیرالاسلام از نیابت تولیت آستان قدس رضوی برکنار و به تهران احضار شد و به جایش مرتضی قلی طباطبائی نايب‌التولیه‌ی آستان شد. در ۱۳۲۱ هم دولت ایران با کمیته‌ی فرانسه‌ی آزاد که رهبرش مارشال دوگل بود روابط سیاسی بر قرار کرد و به این ترتیب دولت ویشی را نامعتبر قلمداد کرد.
در مقیاس جهانی این روز با چند رخداد سیاسی خشونت‌آمیز قرین بوده است. در ۱۱۷۲ در جریان انقلاب فرانسه ژاکوبن‌ها با دستگیری رهبران ژیروندن‌ها قدرت را به دست گرفتند و کشتار مخالفان را آغاز کردند. در ۱۲۸۲ افسران کودتاچی صرب به کاخ سلطنتی حمله کردند و شاه و ملکه‌شان (الکساندر اوبرنوویچ و دراگا) را به قتل رساندند، در ۱۳۱۹ آلمان نروژ را گرفت و ایتالیا به فرانسه و انگلستان اعلان جنگ داد، در ۱۳۴۲ راهبی بودایی به نام تیچ چوانگ دوک در اعتراض به نبودِ آزادی بیان در ویتنام جنوبی در یکی از چهارراه‌های سایگون اقدام به خودسوزی کرد و در همین روز جان اف کندی در مقام رئیس‌جمهور آمریکا پیامی برای مردم کشورش فرستاد و وعده داد که قانون تازه‌تصویب‌شده‌ی حقوق مدنی جامعه‌ی آمریکایی را متحول کند. نکات کلیدی این قانون عبارت بود از: پایان دادن به جداسازی نژادی مکان‌های عمومی به ویژه در مراکز آموزشی، رفع محدودیت در خدمات‌رسانی به سیاهپوستان و حمایت فدرال از حق رأی مردم که اغلب درباره‌ی رنگین‌پوستان مخدوش می‌شد. و در ۱۳۴۶ جنگ شش‌روزه پایان یافت و اسرائیل و سوریه صلح کردند.
در ۱۳۸۰ پاپ ژان پل دوم اولین قدیس زن لبنانی –رفقه- را تقدیس کرد. نامدارانی مانند پتر کبیر (۱۰۵۱)، و ادوارد ویلسون زیست‌شناس نامدار آمریکایی (۱۳۰۸) در این روز زاده شده‌اند و افرادی مانند لیو بِی سپهسالار چینی (۲۲۳ میلادی)، آندره ماری آمپر ریاضیدان و فیزیکدان فرانسوی (۱۲۱۵)، و دونالد ریگان رئیس جمهور آمریکا (۱۳۸۲) در این روز درگذشته‌اند.
پژوهش و نگارش: دکتر شروین وکیلی
ویرایش و پردازش: بهنوش عافیت‌طلب
خوانش و تدوین: فرهاد آقابابایی
#دان
#Done
#Sherwin_Vakili
#شروین_وکیلی
#رام
#Ram
#خرداد
