_ روزشمار ایرانی معنادار _ رخدادهای مهم ایران و جهان _
این روز در تاریخ ایران با رخدادهای گوناگونی مصادف شده است. یکی آن که روز شنبه ۱۶ خرداد ۶۳۹ (۱۶ جمادی‌الثانی ۶۵۸ ق.) سعد بن ابوبکر از حکمرانان خاندان سلغری فار س به تخت نشست. او در زمان ولیعهدی مأموریت‌های سیاسی متعدد انجام داد و در زمان حمله‌ی هولاکو به لرستان همچون متحدی در لشکر او حضور داشت. سعد بن ابوبکر پس از شنیدن خبر درگذشت پدر، خطبه خواند و حکومت خود را اعلام کرد. دختر سعد آخرین اتابک خاندان سلغری فارس بود. در تاریخ عصر مشروطه این روز در سال ۱۲۸۴ با سفر سوم مظفرالدین‌شاه به فرنگ و گرفتن ۲۹۰ هزار لیره وام از انگلستان هم‌زمان است. پنج سال بعد در ۱۲۸۹ محمدعلی فروغی رئیس مجلس دوم مشروطه شد، اما کناره‌گیری کرد و نایب‌رئیس مجلس که حسن مؤتمن‌الملک بود به جایش به ریاست رسید.
این روز در ضمن با اغتشاش در شمال ایران‌زمین نیز مصادف است. در ۱۲۹۷ گیورگی کورگانوف که کمیسر نیروی دریایی و قوای نظامی شورای باکو بود، دستور حمله به گنجه را صادر کرد. بلشویک‌ها به سوی گنجه حرکت کردند و در راه از چپاول و کشتار مردم آران فروگذار نکردند. دولت آذربایجان که در گنجه مستقر بود، ناگزیر شد از نوری پاشا و قوای عثمانی کمک بخواهد که خودشان به زودی به بلای دیگری برای مردم منطقه تبدیل می‌شدند. دو سال بعد، روز یکشنبه شانزدهم خرداد ۱۲۹۹ میرزا کوچک‌خان جنگلی همراه با یک دسته موزیک مراسمی را بر گور دکتر حشمت اجرا کرد و الغای سلطنت و تشکیل جمهوری شوروی را در گیلان اعلام کرد. این مراسم بسیار روادارانه برگزار شد. چون در همان هنگام سربازان دولت مرکزی و قزاق‌ها، که سرپاس مختاری بعدی هم در میانشان بود، از بالکنی این مراسم را تماشا می‌کردند و شعار «زنده باد احمدشاه» می‌دادند و ارکستر قزاق‌ها هم سرود ملی را می‌نواخت! در این مراسم که جای تحلیل بسیار دارد، کاژانوف روسی از طرف بلشویک‌ها یک تپانچه موزر و نشان به کوچک‌خان اهدا کرد و سخنرانی‌ای ایراد کرد که انباشته از شعارهای بلشویکی بود. گائوک‌خان که ترجمه‌ی سخنرانی او را بر عهده داشت چون می‌دانست این جور حرف‌ها نفرت مردم را بر می‌انگیزد به کلی چیزهایی دیگر را تحویل مخاطبانش داد!
تا سه سال بعد نظم و ترتیب بار دیگر در ایران حاکم شده بود و به این ترتیب بود که در همین روز به سال ۱۳۰۳ قانون نظام‌وظیفه‌ی عمومی تصویب شد. سه سال بعد، در ۱۳۰۶ دولت نوپای پهلوی برنامه‌ای برای توسعه به مجلس پیشنهاد کرد که سید حسن مدرس طی نطقی مفصل با آن مخالفت کرد. اما برنامه با ۹۳ رأی مثبت تصویب شد. سال بعدش (۱۳۰۷) امیر امان‌الله‌خان پادشاه افغانستان به اتفاق همسر خود پس از سیاحت در کشورهای اروپائی وارد تهران شد و از مؤسسات فرهنگی و نظامی دیدن کرد. چندی بعد، در شانزدهم خرداد ۱۳۱۴، برای اولین بار در ایران طی یکی از نشست‌های مجلس چهاردهم حاضران کلاه‌هایشان را در اتاق برداشتند. تا پیش از آن، واژگونه‌ی سنت اروپایی، در ایران برهنه شدن سر بی‌ادبی محسوب می‌شد و نمایندگان مجلس با کلاه و دستار نشست‌ها را برگزار می‌کردند. در همین روز به سال ۱۳۲۱ انگلیسی‌ها پس از سرنگون کردن دولت رشیدعالی گیلانی در عراق که هوادار آلمان نازی بود، هوادارانش را محاکمه‌ی نظامی کردند و سه تن را اعدام کردند و بقیه را به زندان‌های طولانی محکوم کردند.
پژوهش و نگارش: دکتر شروین وکیلی
ویرایش و پردازش: بهنوش عافیت‌طلب
خوانش و تدوین: فرهاد آقابابایی
#دان
#Done
#Sherwin_Vakili
#شروین_وکیلی
#رام
#Ram
#خرداد
