روزشمار ایرانی معنادار
رخدادهای مهم ایران و جهان
این روز با مجموعه‌ای متراکم از رخدادهای گوناگون مصادف است. در ایران‌زمین بیشتر این رخدادها به پایان جنگی و جستن از خطری و دفع بلایی مربوط می‌شوند. قدیمی‌تر از همه این که در هفتم خرداد سال ۵۸۵ پیش از میلاد، زمانی که سپاهیان ماد و لودیه درگیر جنگ با هم بودند، خورگرفتی روی داد و سربازان دو طرف که هراسان شده بودند از جنگ دست برداشتند و با هم آشتی کردند. هووخشتره شاه ماد که به یاری اخترشناسان از این خورگرفت خبردار بود و به دستیاری تالس میلتوسی شایعه‌هایی در این زمینه پراکنده بود، نسبت به حریف خود آلواتِس شاه لودی دست بالا را گرفت و قلمروی که مورد نزاع بود در دست مادها باقی ماند.
دو و نیم هزاره بعد، همه‌ی تمدن‌های آن روزگار از بین رفته بودند و خاطره‌شان هم گم شده بود و تنها کشوری که هنوز بر پا بود ایران بود که آن هم راه زوال را می‌پیمود. با این همه اهالی‌اش خاطره‌ی مادها را هنوز در یاد داشتند و برای جلوگیری از این انحطاط چاره‌جویی می‌کردند. در این راستا، در همین روز به سال ۱۲۴۷ خورشیدی مستشارالدوله، در نامه‌ای به‌آخوندزاده، از نيّت خود در تدوين رساله‌ی «يك كلمه» پرده برداشت و در نامه‌ای سرّی برایش نوشت: «من به كار بزرگي كه منافع دولتي و ملّتي آن زيادتر از وضع الفباست، مشغول هستم. اگر سعادت ياري كرد، اهتمامات من و همكاران من كه با من يك رأي هستند، مؤثر افتاد، بهترين نعمات قسمت ما و هم‌وطنان ما خواهد شد. اين يك فقره را محرمانه به شما نوشتم؛ امانت بداريد تا ببينم چه اثر خواهد داد.»
حدود چهل سال بعد، کوشش‌های مستشارالدوله و یارانش به بار نشسته بود و ایران می‌رفت که به یک کشور مشروطه تبدیل شود. شاهی که این امر را ممکن ساخت مظفرالدین‌شاه قاجار بود که در هفتم خرداد سال اعلام مشروطه (۱۲۸۵) همراه درباریانش به پاریس رفته بود. در همین روز در پاریس یک جوان آنارشیست به شاه ایران حمله کرد و او را ترور کرد. اگر موفق می‌شد بی‌شک فرمان مشروطه امضا نمی‌شد و تاریخ ایران مسیری دیگر را می‌پیمود. اما خوشبختانه یکی از ایرانیان حاضر که میرزا محمودخان حکیم‌الملک بود -یعنی همان ابراهیم حکیمی در دوران پهلوی که سه بار به صدارت رسید- و مردی دلیر و زورمند بود، با تروریست درگیر شد و او را خلع سلاح کرد.
چند سال بعدتر خویشاوندان مظفرالدین‌شاه از جمله پسرش می‌کوشیدند روند تجدد را متوقف کنند و در میانشان سالارالدوله که به هواداری از مستبدان و دشمنی با مشروطه در کشور تاخت و تاز می‌کرد از باقی مهم‌تر بود. در هفتم خرداد ۱۲۹۱ کری‌خان ارمنی سردار مشروطه‌خواهان پایگاه قدرتش کرمانشاه را فتح کرد و در عمل به فتنه‌ی سالارالدوله پایان داد.
در چنین روزی (۱۱۸۶) مصطفی چهارم به خلافت عثمانی رسید و در سال ۱۲۹۷ نبرد سردارآباد در چهل کیلومتری ایروان پایان یافت و در آن نُه هزار ارمنی به رهبری موسی سیلیکان توانستند راه را بر ارتش سیزده هزار نفره‌ی عثمانی ببندند و دست‌اندازی‌شان به قفقاز را مانع شوند. عثمانی‌ها که فرمانده‌شان کاظم قرابکیر و وهیب پاشا و روشتو بیک بودند، با بر جا نهادن ۲۵۰۰ کشته و زخمی وادار به عقب‌نشینی شدند.
پژوهش و نگارش: دکتر شروین وکیلی
ویرایش و پردازش: بهنوش عافیت‌طلب
خوانش و تدوین: فرهاد آقابابایی
#دان
#Done
#Sherwin_Vakili
#شروین_وکیلی
#رام
#Ram
#خرداد
