بیش از ۱۵ سال از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و بیش از پنج سال از مرگ اسامه بن لادن می گذرد. مغز متفکر آن حملات، در یورش نیروهای ویژه آمریکایی در ابوت آباد پاکستان کشته شد. اما القاعده که از مدت ها پیش دیگر حمله ای با آن ابعاد نکرده، چه بر سرش آمد؟ آیا وجود دارد و ساکت است یا این که دارد خود را توسعه می دهد؟
قیس عزاوی، سفیر پیشین عراق در اتحادیه عرب می گوید: «البته القاعده هنوز هم وجود دارد و رئیس آن ایمن الظواهری، جانشین بن لادن است. معاون او هم احمد ابوالخیر است. این سازمان تروریستی که در مرز افغانستان با پاکستان مستقر است، همچنان با شاخه های دیگر که خود در عربستان، مغرب عربی، آفریقا و یمن استقرار دارند، در تماس است.»
سازمان تروریستی اسلامی القاعده در سال ۱۹۸۷ و در زمان جنگ اول افغانستان، به دست عبدالله عظام و شاگرد او اسامه بن لادن پایه گذاری شد. اما شهرت یافتن آن به زمانی برمی گردد که به دست داشتن در بمبگذاری سفارت آمریکا در نایروبی، پایتخت کنیا و در دارالسلام، پایتخت تانزانیا متهم شد. این حملات در هفتم اوت ۱۹۹۸ (۱۶ مرداد ۱۳۷۷) به کشته شدن بیش از ۳۰۰ تن انجامید.
حملات ۱۶ مه ۲۰۰۳ (۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۲) در کازابلانکا، ۱۱ مارس ۲۰۰۴ (۲۱ اسفند ۱۳۸۲) در مادرید و هفت ژوئیه ۲۰۰۵ (۱۶ تیر ۱۳۸۴) در لندن، عملیاتی بودند که القاعده مسئولیت آنها را به عهده گرفت. حمله خونبار به دفتر مجله شارلی ابدو در پاریس در هفتم ژانویه ۲۰۱۵ (۱۷ دی ۱۳۹۳) را نیز سازمان القاعده شاخه یمن به عهده گرفت.
در سال ۲۰۰۱ و بعد از حملات ۱۱ سپتامبر، ایالات متحده آمریکا به کمک کشورهای متحد خود حملات تلافی جویانه شدیدی را در خاک افغانستان انجام داد. هدف این حملات القاعده بود اما طالبان نیز از آن در امان نماندند.
آیا مرگ بن لادن سبب از هم گسیختگی عملیاتی القاعده شد؟ عزاوی در پاسخ می گوید: «دشمن اصلی القاعده داعش است، زیرا داعش علیه القاعده قیام کرد. باید دانست که همه سازمان های تروریستی مثل القاعده، داعش، جبهه نصرت و بوکوحرام و خود ابوبکر البغدادی همگی بر اساس آموزه های اسامه بن لادن عمل می کنند. ممکن است با ایمن الظواهری موافق نباشند، اما با پدر معنوی خود بن لادن هم عقیده اند.»
الظواهری، رئیس کنونی القاعده از زمان مرگ رئیس پیشین خود به سخنان بدون عمل بسنده کرده است. علاوه بر این، سازمان های تروریستی همچون داعش، القاعده شاخه شبه جزیره عربستان و مغرب اسلامی که با سازمان القاعده اصلی بیعت کرده اند، در عین حال خود را مستقل می دانند و زیر فرمان رؤسای محلی فعالیت می کنند.
