informacje na podstawie :
http://pl.wikipedia.org/wiki/Hagia_Sophia
Hagia Sophia (gr. Ἁγία Σοφία, tur. Ayasofya) – muzeum w Stambule (dawny Konstantynopol). W przeszłości świątynia chrześcijańska, następnie meczet. Budynek uważany za najwspanialszy obiekt architektury i budownictwa całego pierwszego tysiąclecia naszej ery.
Będąc świątynią chrześcijańską, nosił nazwę Kościoła Mądrości Bożej (zwany czasem również Wielkim Kościołem). Była to najwyższa rangą świątynia w Cesarstwie Bizantyjskim, katedra patriarsza oraz miejsce modłów i koronacji cesarzy. W ciągu wieków niedościgniony wzór świątyni doskonałej i niemal symbol Kościoła bizantyjskiego. Została ufundowana przez Justyniana I Wielkiego, w obecnym kształcie powstała w okresie od 23 lutego 532 do 27 grudnia 537. Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków w 1453 zamieniona na meczet (wtedy m.in. dobudowano minarety). Świątynię miał przyćmić wybudowany w XVII wieku Błękitny Meczet. Obecnie muzeum. Nazwa kościoła znaczy dosłownie "Boża Mądrość" i odnosi się do jednego z atrybutów Boga.
Budowa pierwszego kościoła w formie bazyliki o drewnianym stropie została rozpoczęta już podczas panowania Konstantyna Wielkiego, w 326 r. i zakończona w roku 360 przez jego syna Konstancjusza II. Po zamieszkach w 404 r. kościół spłonął i został odbudowany w roku 415. podczas panowania Teodozjusza II świątynia znów została zniszczona 15 stycznia 532 podczas rewolty Nika. W tym samym roku Justynian I Wielki polecił inżynierowi i matematykowi Antemiuszowi z Tralles i architektowi Izydorowi z Miletu rozpocząć odbudowę. Zgodnie z opisem Prokopiusza z Cezarei cesarz brał czynny udział w planowaniu kościoła i rozwiązywaniu detali architektonicznych. Zgodnie z legendą cesarz czerpał inspiracje z rozmów, które prowadził z aniołem, zaś otwierając kościół w 537 miał powiedzieć: "Salomonie! Prześcignąłem Cię!" (Νενίκηκά σε Σολομών! – Nenikeka se Solomon!). Jednakże według Anny Różyckiej-Bryzek słowa te przypisano cesarzowi dopiero w IX wieku.
W 558 kopuła kościoła zapadła się podczas trzęsienia ziemi, następnie zaś kościół wielokrotnie płonął, jednak za każdym razem szybko go remontowano.
Z czasem wokół świątyni powstawały kolejne budynki, zmieniając Ayasofię — jak ją wówczas nazwano — w meczet otoczony kompleksem grobowców, bibliotek, fontann i innych obiektów. Po upadku imperium osmańskiego Turcja stała się republiką laicką. W związku z tym Mustafa Kemal Atatürk w 1934 polecił, aby świątynia, która przez 916 lat służyła chrześcijanom, a przez 481 lat muzułmanom, została
