تاریخ نشان داده است که پیش بینی فجایع، از حملات گسترده تروریستی گرفته تا بلایای طبیعی، کار بسیار دشواری است؛ چه رسد به اینکه بخواهیم از این قبیل وقایع جلوگیری کنیم. اما زمانیکه چنین فاجعه ای رخ دهد، چه باید کرد؟ واکنش سریع، فرق بین مرگ و زندگی است، بویژه اگر کشور تحت حمله شدید با سلاحهای شیمیایی یا بیولوژیکی قرار بگیرد.
یکی از اولویت های امنیتی دولتها و اتحادیه اروپا این است که عواقب احتمالی اینگونه حوادث ویرانگر را محدود کند.
به این منظور، اخیرا در بلژیک تمرین هایی آموزشی دقیقا با همین هدف برگزار شد. در این تمرینها تیمهای عملیات اضطراری از سراسر اروپا شرکت داشتند. افزایش همبستگی و همکاری بین کشورها یکی از عوامل حیاتی است برای اینکه بتوان نسبت به پیچیدگی تهدیدهای برون مرزی عکس العملی موثر نشان داد.
در نتیجه یکی از اقدامات کلیدی این است که دولتهای اروپایی برنامه مشترکی برای مواجهه با فجایع داشته باشند. اما سوال این است که کشورهای مختلف با زبان و فرهنگ و شیوه های مختلف چگونه می توانند بشکلی موثر بایکدیگر همکاری کنند؟
حمله تروریستی با گاز سارین که در سال ۱۹۹۵ در متروی توکیو رخ داد، یکی از فجایع حمله با گاز شیمیایی به یک کلان شهر بود. بدنبال این حادثه که در آن ۱۳ نفر جان خود را از دست دادند و هزاران نفر صدمه دیدند، ترس و وحشت بر شبکه متروی پایتخت ژاپن حاکم شد.
در این برنامه “خط مقدم” با جیمی شی، کارشناس ناتو در چالشهای امنیتی، لوک رومبو، متخصص مدیریت بحران و هلنا لیندبرگ، مدیر سازمان دفاعی غیر نظامی در استکهلم درباره اقدمات کلیدی و همکاری بین کشورها درصورت وقوع حملات تروریستی گفتگو می کنیم.
یورونیوز: دکتر جیمی شی، شما کارشناس ناتو در چالشهای امنیتی هستید. پرسش اول را از شما می پرسم. آیا حمله به شهری اروپایی با سلاح شیمیایی شبیه حمله ای که در ژاپن در دهه ۹۰ میلادی رخ داد، دیر یا زود اتفاق می افتد؟
جیمی شی:«به نظرم اجتناب ناپذیر نیست. از طریق سرویسهای اطلاعاتی می دانیم که سازمانهای نظیر القاعده یا گروه موسوم به “دولت اسلامی” اخیرا در سوریه و عراق تمایل زیادی به استفاده از سلاحهای شیمیایی، بیولوژیک یا حتا هسته ای دارند.اما اینکه این طرح را در سر دارند، به این معنی نیست که توانایی اش را هم دارند. از سوی دیگر فراموش نکنیم که وقتی صحبت از تروریستها باشد، تبلیغات هم زیاد می شود. همانطور که اخیرا در جنوب لندن شاهد بودیم با یک چاقوی ساده سربازی را کشتند. در نتیجه تروریستها برای جلب توجه عمومی که بدنبالش هستند، نیازی به استفاده از سلاحهای شیمیایی ندارند.»
یورونیوز: درست است. اما شواهد بخوبی نشان می دهد که طی چند سال اخیر در سوریه از سلاحهای شیمیایی استفاده شد. اینکه فکر کنیم این اتفاق در اروپا رخ نمی دهد، ساده لوحانه نیست؟
جیمی شی: «نه، به هیچ وجه ساده لوحانه نیست. به همین دلیل است که سرویسهای اطلاعاتی بشکل گسترده ای فعالیتها، تعداد کارکنانشا، قابلیتها و همکاریهای بین المللی شان را افزایش داده اند، دقیقا برای پیگیری وقایعی مشابه. همانطور که گفتید تروریستها مهارت زیادی در این دارند که نوع حمله خود را تغییر دهند اما نشانه هایی نیز هست که همکاری بین سرویسهای اطلاعاتی از ۱۱ سپتامبر تا کنون بهتر شده و توان آنها در جلوگیری از اقدامات تروریستی خیلی بهبود یافته است.»
یوورنیوز: لوک رومبو، شما متخصص مدیریت بحران هستید. آیا اروپا برای مقابله با حملات گسترده نظیر حمله ۱۱ سپتامبر یا فاجعه فوکوشیما آماده است؟
لوک رومبو: «آیا اروپا آماده است؟ فکر می کنم هیچ ملتی به تنهایی، هیچ محله ای به تنهایی نمی تواند برای چنین وضعیتی آماده باشد. بخصوص اگر این نکته را در نظر بگیرید که چگونه خطرات و وقایع بعدی می تواند به سرعت گسترش یابد متوجه می شوید که آمادگی کامل برای چنین رخدادهایی کاملا غیرممکن است. مسئله این است که چطور یک دولت یا یک محله می تواند براساس احتمالِ رخدادها و تواناییهایش، تعادلی بین خطرات احتمالی و اقدامهای ممکن برقرار کند.»
یورونیوز: آیا بین کشورهای مختلف در اینباره که خطرات بالقوه چه هستند، توافق وجود دارد؟
لوک رومبو: «گمان نکنم. به فرانسه، بریتانیا، آلمان، دانمارک و یا کشورهای دیگر نگاه کنید، از لحاظ برآورد خطرات و این که چطور می خواهند با این خطرات مقابله کنند چه اولویت هایی دارند و چه چیزهایی را می توانند بپذیرند، می بینید تفاوتهای مهمی بین دیدگاه هایشان وجود دارد.»
یورونیوز: با هلنا لیندبرگ از استکهلم صحبت کنیم. هلنا مدیر کل ام اس بی، سازمان دفاع غیرنظامی سوئد است. شنیدیم که همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا آماده مقابله با چنین وضعیتهایی نیستند: آیا سوئد آمادگی های لازم را دارد؟
هلنا لیندبرگ: «ما تلاش می کنیم که آماده باشیم. برای پیشگیری، سرمایه گذاری فراوان می کنیم و تلاش می کنیم ابزارها و سازوکارهای لازم برای مقابله با وضعیتهای اضطراری بزرگ مثل حملات شیمیایی بیولوژیک و یا حمله با مواد پرتوزا آماده باشد.»
یورونیوز: اگر حمله ای از آن سوی مرز صورت بگیرد که بیشتر از یک کشور را دربربگیرد، چه کسی مسئول مدیریت عملیات دفاعی است؟
هلنا لیندبرگ: «به نظرم، نکته مهم این است که یک شخص یا یک سازمان نیست که رهبری کارها را برعهده دارد. نیاز است هماهنگی و همکاری بین سازمانها و گروههای مختلف وجود داشته باشد. ما سازوکارهای لازم را برای کمک رسانی به سایر کشورهای عضو، یا دریافت کمک از آنها، در صورت وقوع فاجعه بزرگ، ایجاد کرده ایم. البته اگر چند کشور درگیر چنین فاجعه بزرگی باشند، هماهنگی بین آنها بسیار پیچیده تر خواهد بود.»
یورونیوز: آیا این نوع پاسخ فراملیتی به این نوع فجایع، آنطور که هلنا لیندبرگ اشاره کرد با مشکلات فراوان همراه نیست؟
لوک رومبو: «به باور من، از نظر عملی این نکته به این صورت مطرح نیست. چون اگر فاجعه ای رخ دهد، باید بلافاصله واکنش نشان دهید. براساس تمرینها و اقداماتی که کمیسیون ار
