تصمیم اخیر اوپک مبنی بر عدم کاهش سهم تولید، بهای نفت را در بازار جهانی با افتی بی سابقه طی ۵ سال اخیر مواجه کرد. عربستان به عنوان اصلی ترین تولید کننده اوپک، این تصمیم را برای حفظ سهمش در بازار انجام داده است، اما این اقدام برای کشورهایی همچون ایران با اقتصادی وابسته به نفت و با توجه به تحریم های موجود، هزینه بالایی در بر خواهد داشت. درباره این موضوع و آینده بازار جهانی نفت با وزیر نفت ایران گفت و گو کرده ایم.
آقای بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران از اینکه دعوت یورونیوز را پذیرفتید، سپاسگزارم.
مهمترین نشست اوپک طی ۶ سال اخیر برگزار شد و با توجه به رایزنی هایی که ایران از پیشتر انجام داده بود، نتیجه مورد رضایت شما حاصل نشد، دلیل عدم همراهی عمده ترین تولید کنندگان نفت اوپک از جمله عربستان با خواست ایران چه بود؟
بیژن زنگنه: «ما البته طرفدار کاهش تولید بودیم. رقمی نگفتیم زیرا رقم ها از تحلیل ها و ارزیابی هایی که در بازار وجود داشت به دست می آمد. بعد از مشورتهایی که صورت گرفت ظاهرا اینطور مشخص شد که ما به کمی زمان نیاز داریم تا بررسی کنیم و ببینیم چقدر از این نفت های گران قیمت از مدار و چرخه تولید خارج می شوند. در واقع نیازمند به دست آوردن اطلاعات بیشتری از واکنش بازار در مقابل قیمت های جدید هستیم تا بتوانیم به تصمیم قطعی برسیم. زیرا همانطور که می دانید در اوپک تمام تصمیم ها باید بر مبنای اجماع باشد.»
شما از اجماع صحبت کردید، آنچه تاکنون در نشست های اوپک از جمله نشست اخیر شاهد بودیم، چه اجماعی در میان بوده و چه نه، همواره نتیجه بر اساس رای و نظر عربستان سعودی به پایان رسیده، با توجه به اینکه این کشور تولید حدود یک سوم از نفت اوپک را در اختیار دارد، آیا می توان گفت که عربستان در اوپک حرف آخر را می زند؟
بیژن زنگنه: «اوپک ظاهرش همچون یک تعاونی است که هر کس با هر میزان سرمایه ای که دارد، تنها یک رای می تواند داشته باشد. ولی واقعیت این است که در دنیای امروز میزان و ظرفیت تولید و قدرت مازاد تولید در بازار نقش بسیار تعیین کننده ای دارد و این چیزی است که ما باید از آن درس بگیریم. یک موضوع کلی که باید بگویم این است که اوپک سازمان همکاری رقبا است و تنها سازمانی است که جهان سومی ها در عین رقابت، ۵۰ سال است که دور هم جمع شده اند و در عین دعواهای داخلی که دارند، توانسته اند منافع دراز مدت خود را ببینند و با هم برای منافعشان با یکدیگر همکاری کنند. تا هر جایی که بتوانند به این همکاری ادامه دهند خوب این مفید است ولی اگر نتوانستند مثل این است که اوپکی در بین نخواهد بود.»
«هر کشوری در این سازمان برای خود منافع ملی دارد که به دنبال آن است. عربستان یکی از تعیین کنندگان اصلی در اوپک است و بزرگترین صادرکننده دنیا نیز به شمار می رود، این کشور روزانه ۹ میلیون بشکه نفت و فراورده صادر می کند، این کشور می داند که با ۳۰ دلار کاهش قیمت نفت بیش از حدود ۱۱۰ میلیارد دلار در سال ضرر می کند، قطعا باید در ورای این تصمیم، منافع مهمی از نظر امنیت ملی برای آنها وجود داشته باشد که چنین ضرری را می پذیرد.»
به نظر شما این منافع برای عربستان چیست؟
بیژن زنگنه: «اینکه چه چیزی است من نمی توانم به عنوان وزیر نفت بگویم اما سیاسیون در بازار تحلیلهای زیادی در بازار ارایه داده اند و من نمی دانم که چه میزان از این تحلیلها درست است و چه میزان نادرست. اما تحلیلهای زیادی در بازار و در بین رسانه هایی که بحثهای سیاسی را دنبال می کنند، مطرح است.»
سهم اندک ایران در سبد نفتی اوپک چقدر در عدم تاثیرگذاری این کشور در تصمیم گیری های این سازمان نقش دارد؟
بیژن زنگنه: «من به شکل مثبت آنرا گفتم. قطعا وزن هر کشور در اوپک تابع ظرفیت تولید و ظرفیت مازادی است که دارد.»
با توجه به اختلاف نظرهای موجود در اوپک و با توجه به تغییراتی که در بازار نفت شاهد هستیم، می توان شاهد روزی بود که نبض بازار جهانی نفت از دست اوپک خارج شده است؟
بیژن زنگنه: «از نگرانی های مهم و تاریخی اوپک این است که سهم اوپک در بازار چقدر باشد. طی سالهای گذشته به طور مرتب سهم اوپک در بازار کاهش یافته است که اگر این ادامه یابد و از یک حدی بیشتر شود، اثر گذاری اوپک نیز خیلی ناچیز خواهد شد.»
در حاشیه نشست اخیر اوپک، گفتگوهایی با مدیران شرکت های نفتی از جمله “توتال” و “بی پی” داشتید. اینها شرکتهایی بودند که قبلا نیز در صنعت نفت ایران حضور داشتند اما الان به دلیل تحریم ها حضور ندارند. در این نشستها چه گذشت؟ آیا به دنبال راهی هستید که دوباره پای سرمایه گذاران خارجی حتی با وجود تحریم ها در ایران باز شود؟
بیژن زنگنه: «قطعا ما دنبال این هستیم و می خواهیم از همین الان این شرکتهای بین المللی نفتی وارد صنعت نفت ما شوند. نه تنها برای سرمایه و پول، زیرا ما بیش از اینکه برای توسعه صنعت نفت، گاز وپتروشیمی ایران به پول نیاز داشته باشیم، به فن آوری و مدیریت عالی نیاز داریم. به طور کلی بحث ما با شرکتها این است که از این فرصت چند ماهه ای که تا لغو تحریمها باقی است بهره ببریم و خیلی از مذاکرات، صحبتهای فنی و قراردادی را جلو ببریم.»
آقای وزیر، شما خیلی خوشبینانه درباره رفع تحریمها صحبت می کنید. اما حتی اگر در خوشبینانه ترین حالت تا ۷ ماه دیگر بخشی از تحریمها نیز برداشته شود، همانطور که می دانید به صورت عملی کمی زمان بر خواهد بود و ممکن است به پایان دولت یازدهم نیز نرسد؟
بیژن زنگنه: «من مثل شما تا این حد بدبین نیستم.»
اما چیزی که تاکنون در جریان مذاکرات هسته ای ایران دیدیم این بوده که همواره مانعی برای به نتیجه رسیدن این مذاکرات وجود داشته و دارد؟
بیژن زنگنه: «البته از نظر ما در ایران مهمترین تحریم نفت است. یعنی اگر قرار است تحریمی برداشته شود، نفت است و اگرتحریم بر نفت برداشته نشود، یعنی تحریمی برداشته نشده و همین است که وجود دارد.»
هزینه دور زدن تحریم ها برای ایران چه میزان است؟
بیژن زنگنه: «هزینه
