گزارش تحلیلی
یک سال پس از توافق تاریخی ایران و گروه ۱+۵، مذاکره کنندگان به آخرین مهلت پیش بینی شده (دوشنبه سوم آذرماه) برای دستیابی به توافقی جامع نزدیک می شوند. توافقی که در صورت تحقق می تواند پیروزی بزرگی برای دو طرف باشد اما هنوز گامی اولیه برای یافتن راه حلی دراز مدت و مورد توافق جهان بشمار می رود.
در وین اتریش، در پشت دیوارهای ساختمان برگزاری مذاکرات، دو طرف بخوبی می دانند که شانس و فرصتی بی سابقه ای برای دستیابی به توافق دارند.
همه چیز از ۱۲ سال پیش آغاز شد، زمانی که ایران از وجود برنامه هسته ای و ساخت مراکز جدید غنی سازی اورانیوم خبر داد. از همان ابتدا سوء ظن ها نسبت به برنامه هسته ای ایران شروع شد و بازرسی های آژانس بین المللی انرژی اتمی از تاسیسات ایران آغاز شد. بااینحال آمریکا خواهان اقدامات بیشتری بود.
در دسامبر ۲۰۰۳، ایران با امضای پروتکل الحاقی ان.پی.تی موافقت کرد که اجازه بازرسی های سرزده را به آژانس می داد. اما آژانس اعلام کرد که این بازرسی ها به شیوه رضایت بخشی انجام نشده است. از این لحظه بن بست در مذاکرات و پیج و تاب های پرونده آغاز شد. این بن بست طولانی با بقدرت رسیدن محمود احمدی نژاد در سال ۲۰۰۵ شکل دشوارتری به خود گرفت.
احمدی نژاد با حضور در سازمان ملل متحد از حق ایران برای توسعه برنامه هسته ای غیرنظامی دفاع کرد اما با راه و روشی سرسختانه و با راه اندازی مجدد غنی سازی اورانیوم وارد مسیر رویارویی با آژانس شد که به تصویب تحریم هایی شدیدتری علیه ایران انجامید.
در طول هشت سال ریاست جمهوری احمدی نژاد دو طرف بیهوده تلاش کردند که مذاکرات را پیش ببرند اما مواضع هر دو طرف بشدت بسته و سخت گیرانه بود. این وضعیت تا روی کار آمدن حسن روحانی بعنوان رئیس جمهوری در سال ۲۰۱۳ ادامه داشت. با روی کار آمدن روحانی، تمایلاتی از هر دو طرف برای آغاز مذاکرات و حل مشکلات پیدا شد.
در شرایط کنونی بنظر می رسد قصد دو طرف برای دستیابی به توافق جدی است. توافق احتمالی می تواند نه تنها روابط میان ایران و قدرت های جهانی، بلکه روابط منطقه ای خصوصا امکان همکاری
میان دو طرف در بحران عراق و سوریه را تغییر دهد. به نظر می رسد دستیابی به توافقی سیاسی روشن حتی در سطوح اولیه می تواند نتایج زیادی بهمراه داشته باشد.
ایران خواستار حفظ توانایی خود در زمینه غنی سازی اورانیوم و تقویت آن است و گروه ۱+۵ خواهان کاهش ظرفیت غنی سازی برای جلوگیری از دستیابی ایران به بمب هسته ای است. به نظر می رسد مسئله، مسئله ای سیاسی و مرتبط با اعتماد میان دو طرف است. لغو تحریم ها، آینده اقتصاد ایران و اعتبار حسن روحانی هر سه وابسته به نتایج مذاکرات است.
