Πέντε χιλιάδες χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Μόσχας, στην παγωμένη τούνδρα, κρύβεται ο αμύθητος πλούτος της Σιβηρίας- ο τεράστιος ορυκτός πλούτος της περιοχής.
Μέρα – νύχτα, η δουλειά δε σταματάει στο ανθρακωρυχείο του Νεριουνγκρί. Άνοιξε τη δεκαετία του 70, με στόχο να αποτελέσει πρότυπο για το βιομηχανικό μέλλον της Σιβηρίας.
O Igor Piskun, επικεφαλής του τοπικού κέντρου σιδηροδρόμων:
«Έχουμε όλον τον περιοδικό πίνακα των χημικών στοιχείων, όλους τους δυνατούς ορυκτούς πόρους, από άνθρακα σε σιδηρομεταλλεύματα, μη σιδηρούχα μεταλλεύματα, μαγνητίτη και ούτω καθεξής...»
Το κλειδί που θα άνοιγε το κουτί του θησαυρού ήταν ο σιδηρόδρομος. Πριν την κατασκευή της γραμμής Βαϊκάλη- Αμούρ (BAM), ελάχιστοι ήταν οι κάτοικοι αυτής της απομακρυσμένης περιοχής. 40 χρόνια μετά, ο σιδηρόδρομος παραμένει η μόνη υποδομή της περιοχής.
«Κυρίως μεταφέρουμε άνθρακα και σιδηρομεταλλεύματα, που έχουν προορισμό τα λιμάνια του Ειρηνικού και τα τελωνεία στα σύνορα με την Κίνα.»
Εδώ, λιγότερο από 1.000 χιλιόμετρα μακριά από τον αρκτικό κύκλο, το κλίμα είναι τραχύ. Τα καλοκαίρια είναι ζεστά, αλλά τον χειμώνα η θερμοκρασία μπορεί να πέσει στους 50 βαθμούς Κελσίου υπό το μηδέν. Είναι αδύνατη σχεδόν οποιαδήποτε καλλιέργεια. Ακόμα και τα δέντρα δεν μπορούν να ψηλώσουν πολύ, σε αυτό το παγωμένο υπέδαφος.
Ο οδηγός Vitaliy Kapenkin είπε:
«Κοιτάξτε, σήμερα είχαμε -5 το πρωί, τώρα το μεσημέρι έφτασε σχεδόν τους +20. Δεν είναι και μικρή αλλαγή. Υπάρχει ο κίνδυνος να παραμορφωθούν οι γραμμές. Για αυτό πρέπει να τις ελέγχουμε συνέχεια.»
Συνεχίζοντας παράλληλα με τον παλιό υπερσιβηρικό, η γραμμή Βαϊκάλη Αμούρ περνούσε τα προβληματικά σύνορα με την Κίνα, στην καρδιά των πλούσιων κοιτασμάτων άνθρακα, σιδηρομεταλλεύματος, χαλκού, χρυσού και διαμαντιών.
Δεκάδες χιλιάδες νέοι εθελοντές, από ολόκληρη τη Σοβιετική Ένωση, ανταποκρίθηκαν στο ρομαντικό κάλεσμα για ένα μεγαλόπνοο έργο, που συνοδευόταν, όμως, από την πιο πρακτική υπόσχεση για υψηλότερους μισθούς και πλούσια καταναλωτικά αγαθά. Η κατασκευή ήταν μία πρόκληση για τη μηχανική επιστήμη
Ο βετεράνος εργάτης του σιδηροδρόμου BAM μας είπε:
«Πολλά τούνελ, πολλά ποτάμια, χιλιάδες γέφυρες και άλλες κατασκευές. Ακόμα και η ίδια η διαδρομή του σιδηροδρόμου ήταν πολύ δύσκολη, με πολλές στροφές. Και φυσικά, οι κλιματικές συνθήκες.»
Χρειάστηκαν 10 χρόνια για να ολοκληρωθεί η γραμμή που επρόκειτο να συνδέει δεκάδες κατά τόπους βιομηχανικές ζώνες, όπως του Νεριουνγκρί.
«Ξέρουμε ότι θα έρθει μία μέρα που ο σιδηρόδρομος θα μετατρέψει αυτή την περιοχή σε χρυσωρυχείο για την χώρα, μία φλέβα χρυσού! Και όχι μόνο για τη Ρωσία, για ολόκληρο τον κόσμο. Μπορούμε να στείλουμε παντού ότι βγάζουμε.»
Πολύ σύντομα, ωστόσο, η ανεπάρκεια του συστήματος ήταν φανερή. Οι πόλεις των εργατών παρήκμασαν και ο μισός πληθυσμός τις εγκατέλειψε, καθώς τα περισσότερα σχέδια για μεταλλεία και βιομηχανίες ακυρώθηκαν.
Μετά το Νεριουνγκρί, δεν χτίστηκε κανένα βιομηχανικό συγκρότημα.
Ο υπο -λειτουργών σιδηρόδρομος κηρύχθηκε μη βιώσιμος, τη δεκαετία του 90.
Ο επίσης βετεράνος εργάτης του BAM και νυν δημοσιογράφος μας είπε:
«Υπήρξε μιά εποχή που μας κατηγορούσαν σα να κάναμε κάτι κακό, μας έλεγαν ότι κατασκευάσαμε ένα δρόμο στο πουθενά, ότι η γραμμή ήταν τελείως άχρηστη.
Ήταν τόσο σκληρό και προσβλητικό για εμάς τους εργάτες, που δε δουλεύαμε για τον εαυτό μας, αλλά για την ανάπτυξη της χώρας μας.»
Η γραμμή φαινόταν καταδικασμένη, όταν, ξαφνικά, άλλαξαν και πάλι τα πράγματα.
Η πρόσφατη εκτόξευση των τιμών των πρώτων υλών έδωσε κίνητρο σε ιδιωτικές εταιρείες να εκμεταλλευτούν νέα ανθρακωρυχεία.
Η μία γραμμή του σιδηρόδρομου σύντομα δεν ήταν αρκετή και τα σχέδια εκσυχρονισμού επανήλθαν.
«Κάθε χρόνο, το φορτίο αυξάνεται, καθώς ανοίγουν νέα μεταλλεία στην περιοχή της Νότιας Γιακουτία.»
«Μετά τα έργα εκσυχρονισμού, το ύψος των εμπορευματικών συρμών θα πολλαπλασιαστεί, και έτσι θα μπορούμε να μεταφέρουμε περισσότερο φορτίο... Παράλληλα, αναβαθμίζονται τα λιμάνια για να δέχονται περισσότερα εμπορεύματα. Τώρα εξαρτάται από εμάς η βελτίωση της μεταφορικής δυνατότητας τους σιδηρόδρομου.»
Το κόστος του μεγάλης κλίμακας εκσυχρονισμού θα ξεπεράσει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ (562 δις ρούβλια).
Μένει να αποδειχτεί, αν αυτή τη φορά, επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για την ανταποδοτικότητα του έργου.
Οι εργασίες έχουν ξεκινήσει.
Ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Bamstroymekhanizatsia, Yuri Polyakov, μας είπε:
«40 χρόνια μετά την πρώτη κατασκευή, τώρα έχουμε νέα εργαλεία, νέα μηχανήματα, νέες μεθόδους κατασκευής και συνθετικά υλικά. Έτσι μπορούμε να δουλέψουμε ταχύτερα και καλύτερα … Δε φοβόμαστε τον χειμώνα, δε φοβόμαστε τον παγετώνα και την τούνδρα γύρω μας- αυτή είναι η γη μας»
