Suriye’de üç yıldan uzun süredir devam eden iç savaşta 191 binden fazla kişi yaşamını yitirdi. Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Komisyonu bu sayının kaydı yapılamayan gerçek sayının altında olduğunu belirtiyor. Ölenlerin yaklaşık 9 bini ise çocuk.
Suriye’de yaşanan şiddet olayları nedeniyle 9 milyondan fazla kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı. 2,5 milyondan fazla Suriyeli aralarında Türkiye’nin de bulunduğu komşu ülkelere sığındı.
Uluslararası toplum ülkedeki iç savaşa ve dünyanın gözü önünde yaşanan bu insanlık dramına sessiz kalmakla eleştiriliyor. BM, hem Suriye ordusunun hem de isyancıların savaş suçu işlediğini vurguluyor:“Suriye’deki katiller, işkenceciler ve her şeyi yok edenler uluslararası krizden cesaret alarak güç kazandı. Ülkede tekrar tekrar savaş suçları ve insanlığa karşı suçların işlendiği ve bu kişilerin cezasız kaldıkları yönünde ciddi iddialar var.”
Suriye’nin Deraa kentinde 2011 yılında başlayan halk ayaklanması o dönemlerde Arap Baharı olarak adlandırılırken zaman içinde iç savaşa dönüştü.
Ülkedeki kimyasal silah saldırısının üzerinden ise bir yıl geçti. Kan dondurucu olayda binden fazla sivil hayatını kaybetti. Suriye rejiminin 2013 yılında sivil halka karşı kimyasal silah kullanmasının ardından Batılı ülkeler, Şam‘ı cezalandırmakla tehdit etti. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Barack Obama, Beşar Esad hükümetinin kırmızı çizgiyi aştığını söyledi.
Şam‘ın müttefikleri Rusya ve Çin’in vetosu üzerine BM harekete geçemedi. Geçtiğimiz Eylül ayında BM destekli anlaşmayla Esad, Suriye’nin kimyasal silah cephaneliklerini teslim etmeyi kabul etti.
Bu süreç birkaç gün önce tamamlandı; ancak Esad‘ın elinde hala kimyasal silah olduğu endişesi sürüyor. Ülkedeki krizi çözmek için diplomasi trafiği sürse de Suriye muhalefeti ile Esad rejimi arasında diyaloğun sağlanması pek de mümkün görünmüyor.
Görev süresi ay sonunda dolacak BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Navi Pillay, Güvenlik Konseyi üyelerini Suriye’deki çözümünde başarısız kaldığı için eleştirdi: “Kısa vadeli jeopolitik planlar ve ulusal çıkarlar defalarca kez yaşanan dayanılmaz insani acılar ile uluslararası barış ve güvenliğe uzun vadeli tehditlerin önüne geçti.”
Geçtiğimiz 13 Mayıs’ta BM Suriye Özel Temsilcisi Cezayirli diplomat Lahdar Brahimi görevinden istifa etti. İki yıl boyunca ülkede barışın sağlanması için çaba harcayan Brahimi, taraflar arasında yürütülen görüşmelerde umudunun kalmadığını ve kendisinin de başarısız olduğunu itiraf etti.
